İsviçre’nin kartpostalları süsleyen ancak yıllardır ordu tarafından “mühimmat çöplüğü” olarak kullanılan göllerinin silahlardan nasıl temizleneceği konusunda bir fikir geliştirebilenlere ödül verileceği açıklandı.

İsviçre ordusu, güvenli bir bertaraf yöntemi olduğuna inanarak, gölleri yıllarca eski mühimmatı için döküm alanı olarak kullandı.

Sadece Luzen Gölü’nde yaklaşık 3 bin 300 ton mühimmat olduğu; İsviçre hava kuvvetlerinin 2021’e kadar bombalama tatbikatı için kullandığı Neuchatel sularındaysa 4 bin 500 ton mühimmat bulunduğu tahmin ediliyor.

Bazıları suların 150 ila 220 metre derininde bulunurken, Neuchatel Gölü’ndekiler yüzeyin sadece altı veya yedi metre altında.

Bu atıkları çıkarmak için harekete geçen İsviçre Savunma Bakanlığı, bir yarışma düzenliyor ve en iyi fikre 50 bin frank (yaklaşık 58 bin dolar) para ödülü verecek.

Mühimmatı temizlemek için güvenli ve çevre dostu bir çözüme yönelik en iyi üç fikir ödülü paylaşacak, ancak operasyonunun milyarlarca dolara mal olması bekleniyor.

‘Halen patlama riski var’

İsviçre göllerine çok sayıda patlayıcının atıldığı gerçeği onlarca yıldır biliniyordu, ancak güvenlik endişeleri son dönemde tartışılmaya başlandı.

Hükümete bu konuda danışmanlık yapan emekli İsviçreli jeolog Marcos Buser, bertarafın tehlikeleri konusunda uyarıda bulunan bir araştırma makalesini on yıl önce yazmıştı.

Buna göre yöntemle ilgili iki temel risk vardı. Birincisi, bombalar su altında olmasına rağmen hala patlama riskinin olması çünkü birçok durumda “ordu mühimmatı atmadan önce fitillerini çıkarmamıştı.”

İkinci riskse su ve toprak kirliliği. Son derece zehirli TNT’nin göl suyunu ve tortusunu kirletme olasılığı yüksek.

Mühimmatın geri dönüştürülmesi de zor görünüyor.

2005’te mühimmat geri kazanımı için önerilen tüm çözümlerin göllerin hassas ekosistemleri için ciddi riskler oluşturduğu ortaya konmuştu.

Göllere mühimmat dökümünün güvenli olduğu düşünülüyordu

İsviçre ordusu yıllar boyunca, ülkenin turistik göllerini eski mühimmatın atık alanı gibi kullandı. Bu uygulamanın sebebi, mühimmattan bu şekilde kurtulmanın güvenli olduğu yönünde askeri uzmanlar ve jeologlardan alınan görüştü. Yıllar içinde, Luzern, Neuchatel, Thun ve Brienz gibi doğal güzellikleriyle ünlü göllerin dibinde tonlarca mühimmat birikti.

Alplerin arasındaki gölleri gezmeye gidenler pek farkına varmasa da, Luzern Gölü’nde 3 bin 300 ton, İsviçre Hava Kuvvetleri’nin bombardıman tatbikatlarında kullandığı Neuchatel Gölü’nde de 4 bin 500 ton mühimmatın bulunduğu belirtiliyor. Bunların bazıları suyun 150 ila 220 metre derinliğinde olsa da, Neuchatel Gölü’nde sadece altı-yedi metre derinlikte silahlar görülebiliyor.